«Ժողովուրդ» օրաթերթը գրում է.

«Հայ-ադրբեջանական սահմանի գյուղերի բնակիչների հարցերը շարունակում են չլուծված մնալ: Մասնավորապես բազմաթիվ խնդիրներ են հայտնաբերվել ԱԺ մարդու իրավունքների պաշտպանության եւ հանրայինհարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Թագուհի Թովմասյանի հանձնարարությամբ աշխատակիցների՝ Սյունիք կատարած այցի ընթացքում: Կապանից դեպի 4 գյուղեր՝ Ագարակ, Խդրանց,Եղվարդ եւ Ուժանիս տանող ճանապարհի նկատմամբ Ադրբեջանն առանց որեւէ իրավական հիմքի վերահսկողություն է սահմանելու, եւ դրա հետեւանքով մարդկանց համար հումանիտար խնդիրներ են առաջ եկել։ Օրինակ՝ Եղվարդ գյուղի բնակիչները նշելեն, որ գյուղում շեշտակի նվազել է ոչխարաբուծությունը այն պատճառով, որ զրկվել են արոտավայրերն օգտագործելու հնարավորությունից. այդ տարածքներն այժմ ադրբեջանական զինված ուժերի տիրապետության տակ են։

Բացի այս, արդեն 10 գլուխ խոշոր եղջերավորներ հայտնվել են սահմանից այն կողմ, եւ գյուղացիները գոնե մնացածը փրկելուհամար կենդանիներին ախոռից դուրս չեն հանում։ 3 գլուխ խոշոր եղջերավորներ Ագարակ գյուղից են հատել սահմանը, իսկ Ուժանիս գյուղում, ճիշտ է, նման դեպք դեռ չի գրանցվել, սակայն մարդիկ վաճառում են անասունները. խոշոր եղջերավորները արդեն պակասել են 21-ով։ Ինչպես Սյունիքի այլ սահմանամերձ բնակավայրերի դեպքում, այստեղ էլ այլընտրանքային ճանապարհը լուծում չէ: Բացի անվտանգ ապրելու իրավունքից, այլընտրանքային ճանապարհի դժվարանցանելիության պատճառով խախտվում են տեղի բնակիչների կրթության, աշխատանքի, բուժօգնության եւ այլ իրավունքներ։ Օրինակ՝ եթե նախկինում գյուղացիները հեշտությամբ կարողանում էին հասնել Կապան քաղաք՝ աշխատանքի, ապա այժմ ճանապարհի դժվարանցանելիության պատճառով, իսկ եղանակային վատ պայմանների դեպքում՝ անանցանելիության պատճառով մարդիկ ստիպված բնակարան են վարձակալել։ Առկա են նաեւ բուժօգնությանիրավունքի խախտման դեպքեր. թեեւ գյուղերնունեն բուժհաստատություն, որտեղ համապատասխան առաջնային օգնություն է ցուցաբերվում (Եղվարդի եւ Ուժանիսի համար գործում է մեկ բուժհաստատություն Եղվարդ գյուղում), սակայն բուժօգնության ավելի լուրջ հարցերը չեն կարող լուծվել տեղում։

Մարդիկ լիարժեք բուժօգնություն ստանալու համար պետք է կրկին հասնեն Կապան քաղաք։ Այսպիսով, ադրբեջանական ծառայողների՝ հայկական գյուղերին այդքան մոտ տեղակայված լինելը, ամրացումները եւ նրանց կողմից միջհամայնքային ճանապարհների վերահսկողությունը խորացնում են մարդկանց իրավունքների խախտումները, խաթարում են նրանց բնականոն կյանքը: Հետեւաբար ինչպես արձանագրել է ԱԺ ՄԻՊ եւ ՀՀ հանձնաժողովի նախագահ Թագուհի Թովմասյանը, պետք է գործուն քայլեր ձեռնարկվեն անվտանգության ապառազմականացված գոտի ստեղծելու համար, որպեսզի վերականգնվեն սահմանային բնակավայրերի բնակիչների իրավունքները կամ դրանց մի մասը»:

Ամբողջական հոդվածը՝ օրաթերթի այսօրվա համարում

«Իրավունք» թերթը գրում է.

 «Կառավարության կուլիսներում շրջանառվող շշուկների համաձայն, ՀՀ էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանն առաջիկայում կլքի իր պաշտոնը: Պարզվում է` քերոբյանական «շուլուխներն» այլեւս ծիծաղելի չեն Փաշինյանի համար, եւ նա, պարզապես, հարմար պահ է փնտրում եւ նաեւ հարմար փոխարինող:

Մասնավորապես` Փաշինյանի դժգոհությունն է առաջացրել այն, որ Քերոբյանի մեծ-մեծ հայտարարությունների տակ իրականացրած աշխատանքի ՕԳԳ-ն զրո է: Ի դեպ, Վահան Քերոբյանը պարբերաբար հիշեցվում էր, որ խոստացել է հրաժարական տալ, եթե 2021թ. երկնիշ աճ չլինի, իսկ տարեվերջին խոստովանեց, որ նման հայտարարություն արել է պահի թելադրանքով, քանի որ պատերազմից ու համավարակի ճգնաժամից հետո մարդկանց, ու հատկապես գործարարներին, հարկավոր էր լավատեսություն ներշնչել:

Ըստ նրա, այդ առումով շոկային օպտիմիզմ հաղորդելը կարող էր արդյունավետ լինել: Մինչդեռ, ինչպես Նիկոլ Փաշինյանը կասեր, ըստ էության, Վահան Քերոբյանն էլ ժողովրդի «լավատեսությունը ծծեց»:

Ահա հենց սա էլ կապահովի Քերոբյանի «հերոսական» հեռացումը կառավարությունից, թե տեսեք, նա իր խոսքի տերն էր` տնտեսական երկնիշ աճ չունեցանք, Քերոբյան նախարար էլ չենք ունենա»:

Դավիթ Տոնոյանի փաստաբանական խումբը հայտարարությամբ է հանդես եկել, որում ասվում է․

«Հունվարի 19-ին նախատեսված առաջին դատական նիստին ընդառաջ վերահաստատում ենք պարոն Տոնոյանի նախկինում արված հայտարարությունն առ այն, որ իր վերաբերյալ քրեական գործով դատաքննության փուլում նա պահանջելու է դռնբաց դատական նիստեր՝ քրեական գործի հրապարակային քննություն ապահովելու համար:

Մատակարարված հրթիռների քանակիը ձեռքբերման գինը, դրանց տեսակը, մատակարարման ժամանակահատվածը և գործի այլ հանգամանքները նախաքննական մարմնի և դատախազության հաղորդագրություններով, հրապարակումներով արդեն իսկ բացահայտված լինելու պայմաններում այլևս խոսք չի կարող լինել որևէ պետական անվտանգության, գաղտնիքի կամ դռնփակ դատական նիստ անցակցնելու մասին: Ուստի մեր համոզմամբ, դռնփակ նիստերի անցկացմամբ փորձ է արվելու չբացահայտել քրեական գործում ապացույցների բացակայությունը եւ մեղադրող կողմի հիմնավորումների սին լինելը:

Բացի այդ, ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայությունը եւ տարբեր շրջանակներ հիշյալ քրեական գործը փորձել են արհեստականորեն կապել 44-օրյա պատերազմի հետ, ուստի Դավիթ Տոնոյանը անհրաժեշտ է համարում, որ քրեական գործի հրապարակային քննությամբ պարզվի եւ հերքվի նաեւ այդ հանգամանքը»:

Իրանագետ Վարդան Ոսկանյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է․

«Թուրքիայում Ադրբեջան հորջորջվող արհեստածին կազմավորման դեսպանն անթաքույց հայտարարել է, որ «առանց Թուրքիայի Ադրբեջանը գոյություն չի ունենա»։

Իրականում նա կարող էր ավելի առաջ գնալ և խոստովանել, որ Ադրբեջան կոչվող կազմավորումը չէր կարող 1918թ․ հայտնվել աշխարհի քարտեզի վրա, եթե Նուրի փաշայի բաշիբոզուկների սվինների վրա օսմանցիների խամաճիկ ադրբեջանական կառավարությունը չհաստատվեր Բաքվում։

Այս համատեքստում հարց է ծագում, թե այդ ինչպե՞ս է, ըստ Բաքվի բռնապետի՝ 1918թ․ ադրբեջանական կառավարությունը Երևանն իբր «նվիրել» Հայաստանին, եթե առանց օսմանյան ուղիղ ներխուժման, ի զորու չէր նույնիսկ մտնել իր մայրաքաղաք Բաքու, որն, ի դեպ, հիմնականում վերահսկում էր հայկական զինուժը»։

Հաջորդ հանդիպմանը Երևանն արդեն ակնկալում է առարկայական բանակցություններ Անկարայի հետ, եթե այդ օրակարգը բավարար առարկայական լինի և բավարար լուրջ լինի, կարելի է մտածել տարբեր հանդիպման վայրերի մասին կամ տարբեր ֆորմատների մասին, բայց ես վաղաժամ եմ համարում այդ հարցում ասել ավելին։ Այս մասին «Ազատության» եթերում հայտարարել է ԱԺ փոխնախագահ, հայ-թուրքական բանակցություններում Հայաստանի հատուկ ներկայացուցիչ Ռուբեն Ռուբինյանը։

Հունվարի 14-ին Մոսկվայում Թուրքիայի հատուկ ներկայացուցչի հետ առաջին հանդիպմանը, ըստ Ռուբինյանի, քննարկվել են գործընթացի վերաբերյալ ընդհանուր մոտեցումներ, հիմա Երևանը շատ հետաքրքրված է բովանդակային բանակցություններով։

«Ոչ բովանդակային բանակցությունները ուղղակի կարող են իմիտացիոն տպավորություն ստեղծել, մենք հետաքրքրված ենք իրական խնդիրների լուծմամբ։ Իսկ իրական խնդիրը սահմանի բացումն է առաջին հերթին։ Երկրորդ հերթին՝ դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատումը։ Մենք անում ենք ամեն ինչ, որպեսզի գործընթացը լինի բովանդակային, և ակնկալու ենք, որ թուրքական կողմը նույնպիսի մոտեցում կցուցաբերի»,- ասել է Ռուբինյանը։

Առաջին հանդիպմանը հնարավոր միջանցքի մասին խոսակցություն, ՀՀ հատուկ ներկայացուցչի վստահեցմամբ, չի եղել, թեև մինչև ներկայացուցիչ նշանակելը Թուրքիայի իշխանությունները՝ այդ թվում և Էրդողանի մակարդակով, խոսել են Ադրբեջանին դեպի Նախիջևան Սյունիքով միջանցք տրամադրելու մասին։

«Ոչ, չի խոսվել և չէր էլ կարող խոսվել։ Որովհետև Հայաստանի Հանրապետությունը բազմիցս աներկբայորեն, հստակ իր դիրքորոշումն արտահայտել է, որ այո, մենք կողմ ենք և ուզում ենք, որպեսզի տարածաշրջանային բոլոր կոմունիկացիաներն ապաշրջափակվեն, բայց այն միջանցքային տրամաբանությունը, որը փորձ է արվում առաջ քաշել, մեզ համար անընդունելի է»,- նշել է Ռուբինյանը։

Հայ-թուրքական բանակցությունների օրակարգի հարց, Հայաստանի ներկայացուցչի հավաստմամբ, չի կարող դառնալ նաև Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցը՝ թեև Թուրքիան և Ադրբեջանը այստեղ ևս միակարծիք ենք՝ միմյանց անվանելով եղբայրական պետություններ. — «Ամեն դեպքում, եթե մենք ուզում ենք, որ գործընթացը հաջողի (մենք ասելով նկատի ունեմ այն պետություններին, որոնք հետաքրքրված են մեր տարածաշրջանում), անհրաժեշտ է, որպեսզի բոլոր այդ պետությունները մաքսիմալ կառուցողական լինեն իրենց դիրքորոշումներում և չպայմանավորեն մեկ պետության հետ հարաբերությունները երրորդ պետության հետ հարաբերություններով։ Այսինքն՝ փորձել գործընթացը տանել համագործակցային տրամաբանությամբ, և ոչ դա բացառող տրամաբանությամբ»։

Հարցին, թե քանի դեռ կա Արցախի կարգվիճակի հարցը, ինչում Անկարան աջակցում է Բաքվին, այդ նախապայմանը արդյո՞ք չի կարող ինչ-որ պահի դարձյալ մտնել օրակարգ, Ռուբինյանն արձագանքել է․ «Արցախի կարգավիճակի հարցը թեմա է, որի քննման վայրը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահությունն է»։

Ինչ վերաբերում է միմյանց տարածքային ամբողջականությունը ճանաչելու՝ Անկարայից պարբերաբար հնչող կոչերին, որպես հարաբերությունների կարգավորման հիմք, Ռուբեն Ռուբինյանն ուղիղ չի պատասխանել. «Հայաստանի Հանրապետությունը ներկայացնող մարդիկ, այսինքն՝ նախկին իշխանությունները, ներկա իշխանությունները երբևիցե որևէ տեղ Թուրքիայի տարածքային պահանջներ ներկայացրե՞լ են, թե՞ ոչ։ Պատասխանն է՝ ոչ։ Հետևաբար այդպիսի հարց չկա ուղղակի»։

Ճշտող հարցին՝ կա՞ օրակարգում պատրաստակամության առնվազն ճանաչել ներկայիս Թուրքիայի սահմանները՝ փոխադարձության սկզբունքով, Ռուբինյանը արձագանգքել է.

«Ես կրկնում եմ հարցս՝ ինչ-որ մեկը կարող է պնդել, որ այդ սահմանները ճանաչված չե՞ն եղել։ Որտեղի՞ց է ծնվում այդ պնդումը»։